Γράφει η Μαμά, Blogger και φίλη μου Stella Ioannidou που είχε την φανταστική ιδέα να δημιουργήσει το www.project-mamager.com, ένα Blog που μιλά για το πόσο απαραίτητες είναι οι δεξιότητες των μαμάδων για τις σύγχρονες επιχειρήσεις.

Τι κρύβεται πίσω από τα ωραία χρώματα των παιδικών βιβλίων…

Πριν από μερικές ημέρες μου συνέβη κάτι υπέροχο: Βρέθηκα χωρίς συντροφιά σε κεντρικό βιβλιοπωλείο της Αθήνας, με ένα ολόκληρο μισάωρο για ξόδεμα! Δίχως να το πολυσκεφτώ, έσπευσα στο καλύτερο μέρος όλου του κόσμου: την πτέρυγα με τα παιδικά βιβλία.

Μου αρέσει αυτό το μέρος, το βιβλιοπωλείο. Με σαγηνεύει. Το μυαλό ταξιδεύει πίσω στα δικά μου χρόνια αθωότητας, όσο το βλέμμα ξεκουράζεται σε ζωντανά χρώματα συνοδευόμενα από γλαφυρές διηγήσεις. Στο πρώτο πεντάλεπτο, είχα κιόλας γαληνεύσει. Ο γιος μου είναι 9 μηνών. Αναζήτησα, λοιπόν, τη βιβλιοθήκη 0-3. Τη βρήκα να απλώνεται υπερήφανα δίπλα σε ένα καραμελένιο πουφ. «Εδώ είμαστε!» σκέφτηκα.

Άρπαξα αχόρταγα μερικούς από τους προτεινόμενους τίτλους. Ξέρεις, αυτούς που τοποθετούν στα «καλά» σημεία του ραφιού, ακριβώς στο ύψος των ματιών σου, μπροστά-μπροστά, έτσι ώστε να μην μπορέσεις να τους αγνοήσεις. Βυθίστηκα με μιάς στην αγκαλιά του σκαμπό. «Για να δούμε!»

Στο βιβλιοπωλείο εκείνη τη στιγμή αντηχούσε απαλή τζαζ μουσική. Οι αισθήσεις μου αφέθηκαν στη μαγεία των υπέροχων εικονογραφήσεων. Έβαλα για λίγο στην άκρη τις καθημερινές μου αγωνίες («Να πάρω να κλείσω ραντεβού για το εμβόλιο μην ξεχάσω») και αφέθηκα στην εμπειρία της στιγμής. «Ζω ένα όνειρο» σκεφτόμουν καθώς γυρνούσα αργά-αργά τις σελίδες. Κρατούσα στα χέρια μου μερικές από τις ωραιότερες και πιο ξεχωριστές εκδόσεις που είχα δει ποτέ μου!

Ένα βιβλίο είχε μόνο εικόνες, που έμοιαζαν σα να είναι ζωγραφισμένες στο χέρι από ένα παιδί. Ένα άλλο βιβλίο έκρυβε διασκεδαστικές χάρτινες εκπλήξεις στο γύρισμα της κάθε σελίδας. Το τρίτο στη σειρά, όμως, ήταν πραγματικά μοναδικό. Δεν είχα ξαναδεί άλλο βιβλίο σαν αυτό: έμοιαζε σαν ξυλόγλυπτο, και με το κάθε γύρισμα σελίδας αύξανε το οπτικό βάθος της εικόνας. «Έξοχη συλληψη! Ένα έργο τέχνης!» Σε αντίθεση με τα άλλα βιβλία, αυτό αφηγούταν μια σύντομη ιστορία. Ξεκίνησα να τη διαβάζω. «Πόσα πράγματα έχουμε να διαβάσουμε μαζί! Πόσα έχω να σου διηγηθώ μικρέ μου!», ενώ παράλληλα σκεφτόμουν εάν έχω μαζί μου αρκετά χρήματα για να αγοράσω όλα τα βιβλία που κρατούσα στα χέρια μου.

Η τζαζ μουσική με είχε χαλαρώσει, μα γρήγορα η διάθεσή μου ξεκίνησε να αλλάζει. Όσο περιπλανιόμουν στη μικρή ιστορία, τόσο με κατέβαλε! Ο ήρωας ζούσε σε μια ατέρμονη περιπλάνηση για να βρει κάπου να ανήκει, καθώς η οικογένεια του τον είχε απορρίψει επειδή ήταν διαφορετικός. Βίωνε τη μία απόρριψη μετά την άλλη, και λάμβανε στιγμιαία αποφάσεις κάνοντας σκέψεις όπως «Αφού η κυρία Χ είπε ότι δεν είναι ικανοποιημένη από αυτό που έκανα, δε μου αξίζει να ζω πια εδώ. Καλύτερα ας φύγω!». Σοκαρίστηκα. Αν, δηλαδή, διαβάσω αυτή την ιστορία στο γιο μου, τι μήνυμα θα του περάσω; Ότι αν δεν ικανοποιήσει την προσδοκία της εκάστοτε Κυρίας Χ, πρέπει να θέσει εαυτόν σε φυγή; Έκλεισα τάχιστα το παραμύθι και το άφησα στην άκρη. «Μεμονωμένο περιστατικό» σκέφτηκα και έπιασα το επόμενο παραμύθι.

Γιατί τόσα σκοτεινά μηνύματα;;;

Μα κι εκεί τα πράγματα δεν ήταν καλύτερα. Η εξωτερική εμφάνιση του παραμυθιού ήταν εξίσου μαγευτική. Μα εδώ, στο τέλος της ιστορίας, οι «καλοί» έφαγαν τον «κακό». Στην κυριολεξία. Παρουσίαζε, μάλιστα, και το εν λόγω τσουκάλι σε περίοπτη θέση, τρισδιάστατο, ενώ γύρω του οι «καλοί» τρόχιζαν τα μαχαιροπήρουνά τους. Σοκ.

Από το πέμπτο παραμύθι και μετά, είχα πλέον πειστεί. Όσο πιο φωτεινές ήταν οι εικονογραφήσεις, τόσο πιο σκοτεινά ήταν τα μηνύματα που περνούσαν (σχεδόν) απαρατήρητα. «Τα λάθη δε συγχωρούνται». «Ο μόνος τρόπος για να πετύχεις αυτό που θέλεις είναι να γίνεις χειριστικός». «Αγνόησε τα συναισθήματα των άλλων, καθώς δεν έχουν σημασία». «Όσοι δε συμφωνούν μαζί μας είναι κακοί και τους αξίζει να φαγωθούν». «Αν είσαι διαφορετικός, προετοιμάσου να περάσεις το μεγαλύτερο μέρος της ζωής σου μόνος». Είχα θυμώσει τόσο πολύ!

‘’Όχι, δεν θα πάρω τίποτα, ευχαριστώ.’’

Απόρησα με τον εαυτό μου, που δεν είχα προσέξει ξανά στη ζωή μου ως τώρα αυτές τις ιστορίες. Ήταν, άλλωστε, τόσο διαδεδομένες. Κι εγώ, δηλαδή, με αυτές έχω μεγαλώσει! Σηκώθηκα απότομα, σα να με είχε τσιμπήσει μέλισσα. Μια πωλήτρια, που μάλλον με είχε προσέξει από πριν, με ρώτησε εάν χρειάζομαι βοήθεια να πάμε τα βιβλία στο Ταμείο. «Κάνατε υπέροχες επιλογές!» Της χαμογέλασα ανόρεχτα και τοποθέτησα εκ νέου τα βιβλία στις θέσεις τους. «Όχι, ευχαριστώ. Άλλαξα γνώμη...»

Κράτησα μόνο το βιβλίο με τις χάρτινες εκπλήξεις: τα ευχάριστα ζωάκια που ξεπηδούσαν στο γύρισμα της κάθε σελίδας. Ήταν ότι πρέπει για το μικρό μου ταραξία. Αυτό, κι ένα άλλο βιβλίο που παρουσίαζε διάφορα μουσικά όργανα. Όσο περπατούσα προς το ταμείο, όμως, είχα προβληματιστεί βαθιά.

Σκεφτόμουν πόση έμφαση δίνουμε στη διαπαιδαγώγηση την παιδιών μας. Στο περιβάλλον μου, ανταλλάσσουμε συχνά απόψεις μεταξύ μας οι γονείς. Διαβάζουμε βιβλία, μοιραζόμαστε άρθρα, δοκιμάζουμε εργαλεία και τεχνικές, και γενικά κινούμε γη και ουρανό για να βρούμε τον πιο κατάλληλο τρόπο ώστε να υποστηρίξουμε τα παιδιά μας, όσο αυτά παλεύουν να διαχειριστούν το μυαλό και το σώμα τους. Ονειρευόμαστε ότι συνδιαμορφώνουμε μαζί τους ένα περιβάλλον στοργής και αποδοχής, μια ασφαλή φωλιά εμπιστοσύνης και θαλπωρής που τα βοηθά να εξελιχθούν. Να ανοίξουν τα φτερά τους. Να γίνουν η καλύτερη δυνατή πλευρά του εαυτού τους.

Τι θέλουμε να μάθουμε τα παιδιά μας τελικά;

Μιλάμε για τη θετική διαπαιδαγώγηση, για τον αμοιβαίο σεβασμό, για τη θετική καθοδήγηση, για την αξία που έχουν τα καλά παραδείγματα. Κάνουμε όλη τη σκληρή δουλειά να διαμορφωθούν οι βάσεις στις αθώες ψυχρός των παιδιών μας. Μέχρι εκείνα τα τυχαία γενέθλια, μιας τυχαίας χρονιάς, όπου κάποιος τυχαίος φέρνει για δώρο μια τέτοια ιστορία στο παιδί μας. Χωρίς καμία κακή πρόθεση. Με απολύτως καλή προαίρεση. Και ξεκινούν μαζί να την απολαμβάνουν σελίδα-σελίδα. Με άγνοια κινδύνου.

Κι εκεί που είχες σκάψει τρία επίπεδα να ρίξεις τα θεμέλια για μια εκκολαπτόμενη ψυχική υγεία, ξεπηδούν σιγά σιγά κάτι αγριόχορτα 5 μέτρα ύψος, και το παιδί σου ξυπνά στις 3 τα χαράματα κλαίγοντας, γιατί έβλεπε εφιάλτη. Καθώς σε αγκαλιάζει, σε ρωτά εναγωνίως «αν είναι καλό παιδί» γιατί «οι κακοί καταλήγουν σε ένα τσουκάλι που βράζει». Και (ενόσω βράζεις μέσα σου που δεν έκανες το παραμύθι προσάναμμα για το τζάκι) βάζεις ξανά το γνώριμο καπέλο της ενσυναίσθησης και ανοίγεις διάπλατα την αγκαλιά σου. Γιατί ΑΥΤΗ είναι η δουλειά σου σα γονιός. ΕΚΕΙ φαίνεται αν «αξίζεις τα λεφτά σου».

Η μπουγάδα και το μεσημεριανό είναι κι αυτά σημαντικά, αλλά σε αυτό το ρόλο εύκολα αντικαθίστασαι από ένα τρίτο πρόσωπο με χρόνο και όρεξη να συνδράμει. Η αγκαλιά σου τη στιγμη της κρίσης. ΑΥΤΗ σε ταυτοποιεί. Όσο χαμογελαστά κι αν σιδερώνεις τα φορμάκια, αν την ώρα της αγκαλιάς είσαι συναισθηματικά απούσα (ή απών, για τους μπαμπάδες), αυτό μεταφράζεται αυτόματα σε ένα αόρατο μήνυμα το οποίο αντηχεί εκκωφαντικά δυνατά στην ψυχή του παιδιού σου.

Το θέμα, βέβαια, δεν είναι να αποφεύγεις να διαβάζεις στο παιδί σου ιστορίες, επειδή κάποιες από αυτές κρύβουν μέσα τους δυσάρεστα συναισθήματα ή επειδή οι ήρωες βιώνουν δύσκολες καταστάσεις. Κι αυτές διδακτικές είναι, και εξόχως χρήσιμες για να ξεκινήσεις συζητήσεις. Τα αρνητικά συναισθήματα, άλλωστε, ζουν κι αυτά ανάμεσά μας. Είναι η βάση για την ψυχική υγεία (όλων μας) να διδάξεις στα παιδιά σου ότι, πέρα από τη χαρά, τον ενθουσιασμό και όλα τα ευχάριστα, υπάρχουν και η λύπη, η μελαγχολία, ή ο φόβος. Το νόημα εδώ είναι να θυμόμαστε ότι όλα τα ερεθίσματα αποτελούν ευκαιρίες μάθησης, φτάνει να μην εγκλωβιζόμαστε σε τυχόν απόλυτα μηνύματα.

Ναι στα αρνητικά συναισθήματα εάν είναι με θετικά μηνύματα !

Η βάση μιας θετικής διαπαιδαγώγησης, δεν είναι τα θετικά συναισθήματα. Είναι τα θετικά μηνύματα. Είναι η στιγμή που πιάνεις με τα χέρια σου εκείνη την αράχνη (που τη σιχαίνεσαι και σε τρομάζει) για να τη δει καλύτερα το παιδί σου που την παρακολουθεί με περιέργεια. Εκείνη τη στιγμή του δείχνεις έμπρακτα την αξία του φόβου. Του λες χωρίς καμία λέξη ένα σωρό πράγματα. Πως «Ο φόβος μας βοηθά να καταλάβουμε καλύτερα τους περιορισμούς μας, και να συνειδητοποιούμε πότε τους ξεπερνάμε. Άρα ο φόβος μας βοηθά να συνειδητοποιήσουμε ποιες στιγμές εξελισσόμαστε!»

Βιβλία = πάντα ευκαιρία για κουβέντα!

Εκείνη την ημέρα, που λέτε, δεν το αγόρασα εκείνο το παραμύθι. Φεύγοντας, μάλιστα, υποσχέθηκα στον εαυτό μου (και στη φίλη μου την Ελένη) ότι «Εγώ θα το προφυλάξω το παιδί μου από τέτοιου είδους αρνητικά μηνύματα». Όμως, όσο γράφω αυτές τις γραμμές διαπιστώνω ότι ούτε αυτή η προσέγγιση είναι η βέλτιστη. Γιατί, όπως είπαμε πριν λίγο, τα παραμύθια παρέχουν έξοχες ευκαιρίες για συζήτηση! Όλα τα παραμύθια.

Όχι για να τα λάβει, εν προκειμένω, τo παιδί μου ως παραδείγματα προς μίμηση αυτούς που μαγειρεύουν και τρώνε όσους τους ενοχλούν, αλλά για να συζητήσουμε ανοιχτά τι πάει στραβά στην εκάστοτε ιστορία. Γιατί, στον έξω κόσμο ο γιος μου θα βρεθεί αντιμέτωπος και με το σωστό και με το λάθος, και δη σε καθημερινή βάση. Ο δικός μου ρόλος σα μητέρα δεν είναι να αποτελώ διαρκώς μια πανταχού παρούσα ασπίδα προστασίας από τα «λάθος» μηνύματα. Ο δικός μου ρόλος σα μητέρα είναι να τον προετοιμάσω. Να του παράσχω ερεθίσματα που θα τον βοηθήσουν να χτίσει τη δίκη του ηθική πυξίδα, και να διευρύνει την ικανότητά του να διακρίνει το θετικό από το αρνητικό μήνυμα και να πράττει με συνείδηση και όχι υποκινούμενος.

Γι’ αυτό και ανακαλώ, αγαπητή Ελένη. Κάποια στιγμή θα το διαβάσουμε μαζί με το γιο μου το Ασχημόπαπο. Μόνο που δε θα είναι τώρα, στα 0-3 που προτείνουν ο Εκδότης και ο Βιβλιοπώλης. Θα είναι λίγο αργότερα. Όταν ο μικρούλης Ιάσονας θα έχει φτάσει σε μια ηλικία όπου θα μπορούμε να κάνουμε ανοιχτά και αβίαστα τη μεγάλη κουβέντα αναφορικά με το «τι πάει στραβά σε αυτή την ιστορία».

Blog

Έχουν θετικά μηνύματα τα βιβλία που διαβάζουμε στα παιδιά;