Γράφει η Eλίνα Κεπενού, ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια & επιστημονική συνεργάτιδα του Blog (@elinakepenou).

Μερικά γενικά στοιχεία …

Τα κοινωνικά δίκτυα είναι πλέον η νούμερο 1 διαδικτυακή δραστηριότητα.
Ένα στα πέντε ετερόφυλα ζευγάρια και ένα στα τρία ομόφυλα ζευγάρια γνωρίζονται διαδικτυακά.
Το facebook κατηγορείται για 1 στα 5 διαζύγια.
Το 25-30% των παιδιών 8-12 ετών βλέπουν τηλεόραση μετά τις 8.30 μ.μ.
Το 64% των παιδιών του δημοτικού παίζουν online (διαδικτυακά).Οι παίκτες στο διαδίκτυο είναι όλο και πιο μικρής ηλικίας .
Το 80% του χρόνου που περνούν μπροστά στην τηλεόραση τα παιδιά 4-10 ετών δεν είναι αφιερωμένος σε παιδικές εκπομπές!

Τα θετικά στοιχεία της τεχνολογίας

Εκπαιδευτικές ευκαιρίες (ειδικά αυτήν την εποχή!)
Κοινωνικοποίηση και καλλιέργεια αυτοπεποίθησης (μέσω κοινωνικών δικτύων)
Ανάπτυξη νοητικών ικανοτήτων κυρίως με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια (ενισχύονται τα αντανακλαστικά, ενδυναμώνεται η μνήμη, βελτιώνεται η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων)
Απελευθέρωση χρόνου (με τις ηλεκτρονικές αγορές κυρίως)

Τα αρνητικά στοιχεία της τεχνολογίας

Εμφάνιση αντικοινωνικών συμπεριφορών σε κάποιες περιπτώσεις
Δυσκολίες προσοχής
Παχυσαρκία/ διαταραχές στον ύπνο/ κατάθλιψη/ εθισμός

Ένα κρίσιμο θέμα: Η απουσία της ενσυναίσθησης

Το βασικότερο αρνητικό στοιχείο είναι ότι απουσιάζει η ενσυναίσθηση (το να μπαίνει συναισθηματικά κάποιος στη θέση του άλλου).

Είναι η βασικότερη και κυριότερη δεξιότητα των ανθρωπίνων σχέσεων, η οποία καλλιεργείται μόνο από τη διαπροσωπική επαφή.

Ο κίνδυνος της <<δαιμονοποίησης>> των οθονών

Yπάρχει ένα χάσμα γενεών (εμείς είχαμε ως παιδιά κατά κύριο λόγο τηλέφωνο και γράμματα για τις επικοινωνίες μας…). Οπότε αυτό που δεν καταλαβαίνω και δεν γνωρίζω…μπορεί να με φοβίζει…

Η εξαίρεση του παιδιού από τη χρήση τους όμως δεν αποτελεί επιλογή ( το απαγορευμένο φρούτο είναι πιο νόστιμο). Οι οθόνες ΔΕΝ φταίνε για όλα!

Οι γενικοί αφορισμοί και επιθέσεις μπορεί να έχουν αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα:

δείχνουν στα παιδιά πως δεν έχουμε επαφή με την πραγματικότητα άρα δεν θα μας ακούσουν. Η δική τους πραγματικότητα είναι αυτή.
η <<τεχνογνωσία>> του παιδιού και η αίσθηση ανωτερότητας που αποκτά στον χειρισμό της ψηφιακής τεχνολογίας, θα το φέρει αντιμέτωπο με τους γονείς του και θα δημιουργεί κλίμα που ευνοεί τις συγκρούσεις.

Καλές στρατηγικές

1. Συμμετέχουμε και αγκαλιάζουμε τον κόσμο τους

Δείχνουμε ενδιαφέρον για τον ψηφιακό κόσμο.
Τα κοινωνικά δίκτυα προσφέρουν μία μορφή κοινωνικοποίησης.
Συζητάμε με ανοιχτότατο και αληθινή περιέργεια για τον ήρωα που του αρέσει σε μια εκπομπή, ένα βιντεοπαιχνίδι.
Προσπαθούμε να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί ένα βιντεοπαιχνίδι. Δεν περιοριζόμαστε μόνο στο on/off.
Κάνουμε επιβεβαιωτικά σχόλια για τα αντανακλαστικά του παιδιού εάν παίζει ένα βιντεοπαιχνίδι, την ικανότητα να παίρνει γρήγορες αποφάσεις, την μνήμη του...
Αφήνουμε το παιδί να μας <<διδάξει>>.

2. Έχουμε αδιαπραγμάτευτα όρια για τα παιδιά αλλά και για τους γονείς (ο γονιός ως πρότυπο)

Όχι στα υπνοδωμάτια. Κανονικά θα έπρεπε να μην μπουν στα υπνοδωμάτια ούτε των γονιών…
Όχι την ώρα του φαγητού : πρέπει να είναι η εξαίρεση εάν το κάνουμε γιατί το φαγητό είναι ώρα οικογενειακής σύνδεσης και κοινωνικών δεξιοτήτων.
Όχι πριν το βραδινό ύπνο : εμποδίζει την έκκριση της μελατονίνης- ορμόνης ύπνου.
Όχι το πρωί πριν το σχολείο : χρειάζεται σύνδεση το παιδί με την οικογένεια για να κάνει τη μετάβαση.
Δες εικόνα στα αγγλικά με το λουλούδι
3. Σχετική ευελιξία στους κανόνες
Oι μέρες δεν είναι όλες ίδιες : τώρα που είμαστε σε καραντίνα, προσπαθούμε να επιβιώσουμε οπότε εάν δίνουμε παραπάνω την οθόνη , δεν μας απασχολεί.
Αναρωτιόμαστε τι άλλο έχει να κάνει το παιδί μέσα στη μέρα; Έχει παίξει; Έχει διαβάσει;

Πόσο είναι το <<πολύ>>;

Η American Paediatric Association (2011): << Καθόλου μέχρι 2 ετών, και τα μεγαλύτερα παιδιά έως 2 ώρες την ημέρα>> .
Ο Serge Tisseron (2008) μιλάει για τον κανόνα : <<3-6-9-12>> <<Όχι τηλεόραση πριν τα 3 χρόνια, όχι βιντεοπαιχνίδια πριν τα 6, όχι διαδίκτυο πριν τα 9 και όχι κοινωνικά μέσα πριν τα 12>>. Το 2011 η Γαλλική Ένωση Παιδιάτρων αποδέχτηκε την πρόταση.
Δες εδώ την αφίσα 3-6-9-12 στα αγγλικά

Τι προτείνεται τώρα:

Το 2015 έγινε κάπως μία αναθεώρηση σε μια πιο ολιστική προσέγγιση - Σημασία δεν έχει τόσο ο χρόνος αλλά :

υπάρχουν και άλλες δραστηριότητες κατά τη διάρκεια της ημέρας;
είναι λειτουργικό το παιδί; Είναι χαρούμενο;
υπάρχει ποιοτικός χρόνος, παιχνίδι και σύνδεση μεταξύ γονιού και παιδιού;

Κριτήρια για μείωση του χρόνου της οθόνης

Αρχίζουμε να ανησυχούμε όταν...

Η χρήση ηλεκτρονικών εμποδίζει σημαντικά πράγματα που χρειάζεται το παιδί.
Το παιδί προτιμά οθόνες αντί να κάνει πράγματα με γονείς ή φίλους.
Δείχνει θυμωμένο/θλιμμένο/χαμένο όταν δεν απασχολείται από ηλεκτρονική συσκευή .
Το πρώτο πράγμα που αποζητά το πρωί και το τελευταίο το βράδυ είναι ηλεκτρονική συσκευή
Μέτρια επίδοση σε γραφή, ανάγνωση και δημιουργικότητα.

Συμπεράσματα

Η στέρηση ως τιμωρία δεν βάζει όρια γιατί το απαγορευμένο φρούτο είναι πάντα πιο νόστιμο… Χρειάζεται να μπαίνουμε κι εμείς στον ψηφιακό κόσμο, να δείχνουμε ενδιαφέρον, να συμμετέχουμε, να παίζουμε μαζί με το παιδί. Είναι το κλειδί για ένα καλό οικογενειακό κλίμα.

Συζητάμε το θέμα στο ‘‘no problem area’’ και χρησιμοποιούμε την ενεργητική ακρόαση για να μαθαίνουμε τι του αρέσει τόσο σε αυτό που βλέπει, και παίζει.